Tín dụng xanh: “Chìa khóa” trong chiến lược phát triển tài chính bền vững

Nhiều điều kiện thuận lợi, cơ hội để phát triển

Theo Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021–2030, tầm nhìn đến 2050 (Quyết định số 1658/QĐ-TTg), việc xây dựng chính sách và tiêu chí thống nhất về tín dụng xanh là yêu cầu cấp thiết, nhằm phát triển thị trường tài chính bền vững, thúc đẩy doanh nghiệp áp dụng thực hành ESG, và huy động hiệu quả nguồn lực toàn xã hội. Hội thảo được tổ chức nhằm tạo không gian kết nối giữa nhà quản lý, chuyên gia, các tổ chức tín dụng và doanh nghiệp – nơi các bên có thể cùng nhau trao đổi thẳng thắn, chia sẻ sáng kiến thực tiễn, từ đó kiến nghị giải pháp để từng bước hoàn thiện cơ chế, chính sách thúc đẩy tín dụng xanh phát triển hiệu quả hơn.

Phát biểu tại Hội thảo, Phó Thống đốc Đào Minh Tú khẳng định, tín dụng xanh và thực thi ESG là xu hướng tất yếu để phát triển bền vững, là một trong những nguồn lực quan trọng để thực hiện mục tiêu tăng trưởng xanh quốc gia, là giải pháp giúp các tổ chức tín dụng định hướng lại hoạt động kinh doanh theo hướng bền vững, tiệm cận với tiêu chuẩn quốc tế, qua đó khẳng định vị thế, nâng cao khả năng cạnh tranh, mở rộng cơ hội hợp tác, kinh doanh; đồng thời, đối với doanh nghiệp, tín dụng xanh là nguồn lực hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao, cải tiến công nghệ, chuyển đổi sản xuất xanh.

Với vai trò đó, thời gian qua, tín dụng xanh tại Việt Nam có nhiều điều kiện thuận lợi, cơ hội để phát triển, nhờ có các định hướng, quy định rất rõ ràng.

Bà Hà Thu Giang, Vụ trưởng Vụ Tín dụng các ngành kinh tế (NHNN) cho biết, NHNN đã triển khai kịp thời, tạo điều kiện cho hoạt động tín dụng xanh được thúc đẩy, phát triển. Cụ thể, NHNN đã điều hành chính sách tín dụng hợp lý, đáp ứng nhu cầu vốn tín dụng cho nền kinh tế hỗ trợ tăng trưởng kinh tế, hướng tín dụng vào các lĩnh vực ưu tiên và các động lực tăng trưởng kinh tế theo chủ trương của Chính phủ, trong đó có hỗ trợ nền kinh tế chuyển sang mô hình tăng trưởng xanh.

Thứ hai, NHNN xây dựng kế hoạch hành động của ngành ngân hàng thực hiện Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021 - 2030 (Quyết định số 1408/QĐ-NHNN ngày 26.7.2023 của Thống đốc NHNN) với 7 nhóm nhiệm vụ, giải pháp bao trùm toàn bộ hoạt động ngành ngân hàng.

Thứ ba, NHNN rà soát, sửa đổi, hoàn thiện các quy định của pháp luật về hoạt động cấp tín dụng của tổ chức tín dụng (TCTD) đối với khách hàng nhằm tạo sự thống nhất, đồng bộ và phù hợp với xu hướng tăng trưởng xanh, phát triển bền vững.

Thứ tư, tăng cường chỉ đạo, hướng dẫn, tích cực triển khai, người nghèo.

Đặc biệt năm 2024, NHNN đã phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, 13 tỉnh đồng bằng sông Cửu Long, chỉ đạo các tổ chức tín dụng triển khai Đề án “Phát triển bền vững một triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng đồng ĐBSCL đến năm 2030” theo Quyết định 1490/QĐ-TTg ngày 27.11.2024 của Thủ tướng Chính phủ.

Bên cạnh đó, NHNN cũng tích cực tham gia làm thành viên của nhiều diễn đàn tài chính quốc tế để học hỏi kinh nghiệm, huy động nguồn lực, nâng cao năng lực... trong việc đẩy mạnh hoạt động tín dụng xanh, ngân hàng xanh cho các mục tiêu tăng trưởng xanh và bền vững; đồng thời trên cơ sở thực tế triển khai của Việt Nam cũng đóng góp nhiều sáng kiến về ngân hàng xanh, từng bước nâng cao vị thế của Việt Nam tại các diễn đàn, tổ chức quốc tế về tiền tệ ngân hàng, phục vụ cho phát triển ngành Ngân hàng, phù hợp với yêu cầu hội nhập quốc tế.

Toàn cảnh hội thảo

Trên cơ sở các khung chính sách này, các tổ chức tín dụng đã vào cuộc quyết liệt, chủ động, triển khai các giải pháp thúc đẩy hoạt động tín dụng xanh và đã đạt nhiều kết quả tích cực về nhận thức, số lượng các tổ chức tín dụng tham gia tài trợ vốn cho các lĩnh vực xanh, quy mô và tốc độ tăng trưởng dư nợ tín dụng xanh. “Từ chỗ chỉ có 15 tổ chức tín dụng tham gia năm 2017, đến nay đã có 50 đơn vị phát sinh dư nợ, tốc độ tăng trưởng bình quân dư nợ tín dụng xanh giai đoạn 2017-2024 đạt trên 22%/năm, cao hơn tốc độ tăng trưởng dư nợ tín dụng chung cho nền kinh tế”, Phó Thống đốc Đào Minh Tú thông tin.

Đồng bộ giữa chính sách – thị trường – hành lang pháp lý

Tuy nhiên, trong thực tiễn, Phó Thống đốc Đào Minh Tú chia sẻ, các ngân hàng và doanh nghiệp đều gặp không ít khó khăn như chưa có danh mục phân loại xanh quốc gia, quy định chung về ESG để các doanh nghiệp thực hành, đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững ngày càng khắt khe; Công cụ thẩm định rủi ro còn hạn chế, thời gian hoàn vốn dài, hiệu quả tài chính chưa rõ ràng; yêu cầu cao hơn về quản trị, chất lượng nguồn nhân lực ngân hàng trong lĩnh vực môi trường, xã hội, khí hậu để nhận diện, thẩm định quản lý, giám sát khoản cấp tín dụng cũng như tư vấn, hỗ trợ khách hàng đáp ứng các tiêu chí mới của quốc tế về phát thải… Những “nút thắt” đó đòi hỏi một cách tiếp cận mới – toàn diện hơn, linh hoạt hơn và đồng bộ hơn giữa chính sách – thị trường – hành lang pháp lý.

Bên cạnh đó, theo một số chuyên gia, nhận thức của doanh nghiệp và nhà đầu tư về lợi ích, tầm quan trọng của thị trường tài chính xanh chưa đồng đều, dẫn đến mức độ quan tâm của khách hàng đối với các sản phẩm huy động, sản phẩm tín dụng tài chính xanh chưa cao, tâm lý e ngại khi sử dụng các sản phẩm/dịch vụ ngân hàng mới. Việc đầu tư cho các dự án xanh đòi hỏi nguồn vốn lớn, năng lực thẩm định các yếu tố kỹ thuật môi trường chuyên ngành, do vậy các tổ chức tín dụng sẽ phát sinh thêm chi phí đầu tư xây dựng hệ thống quản trị phù hợp mục tiêu tăng trưởng xanh, chuyển đổi xanh của nền kinh tế, nâng cao năng lực của cán bộ ngân hàng về ngân hàng xanh, tài chính bền vững.

Xuất phát từ yêu cầu thực tiễn nêu trên, bà Hà Thu Giang cho rằng, để mở rộng, khơi thông và sử dụng hiệu quả nguồn vốn tín dụng xanh của hệ thống ngân hàng đòi hỏi sự phối, kết hợp từ các bộ, ngành, cơ quan chức năng trong việc hoàn thiện hành lang pháp lý, cơ chế hỗ trợ, tạo động lực huy động mọi nguồn lực từ các khu vực kinh tế.

Bên cạnh đó, cần hoàn thiện đồng bộ cơ chế, chính sách về đầu tư nhằm tạo lập môi trường đầu tư thuận lợi; xây dựng lộ trình thực hiện các cơ chế chính sách hỗ trợ các ngành xanh của từng ngành/lĩnh vực một cách đồng bộ nhằm thu hút và phát huy hiệu quả của nguồn vốn tín dụng xanh. Xây dựng và thực hiện các giải pháp hỗ trợ các tổ chức tín dụng tiếp cận, huy động các nguồn tài chính từ các định chế, tài chính, các quỹ và các nhà đầu tư tư nhân quốc tế, các quỹ tài chính để có điều kiện cung cấp các khoản tín dụng với thời hạn dài và lãi suất ưu đãi cho các ngành/lĩnh vực xanh. Đặc biệt, danh mục phân loại xanh quốc gia sớm được ban hành.

Cùng chung nhận định này, ông Lại Văn Mạnh, Trưởng ban Kinh tế tài nguyên và Môi trường, Viện Chiến lược Chính sách Chính sách Nông nghiệp và Môi trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cho rằng, việc xây dựng mục phân loại xanh dựa trên chuẩn quốc tế giúp xác định rõ ràng những tiêu chí và yếu tố quan trọng trong việc đánh giá tính bền vững của các dự án. Các nhà đầu tư và tổ chức quốc tế ngày càng quan tâm đến các dự án xanh và bền vững. Bằng việc áp dụng chuẩn quốc tế trong việc phân loại các dự án, Việt Nam sẽ tạo ra sự minh bạch và tin tưởng cho cộng đồng quốc tế. Điều này giúp thu hút đầu tư và tài trợ quốc tế, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế và công nghệ trong nước.

Hương Giang